رشد فزاینده جمعیت در دنیا و لزوم تامین مواد غذایی برای آنها باعث گردیده استفاده بهینه از منابع طبیعی بیش از گذشته مورد توجه همگان قرار گیرد.کمیابی منابع تولید˓ همواره بشر را به این فکر وا داشته است تا به دنبال راه حل های کاراتری برای تامین غذای خود˓ به خصوص از طریق کشاورزی باشد. از سوی دیگر˓ ماهیت تولید فصلی محصولات کشاورزی باعث ایجاد ناهماهنگی در زمان عرضه و تقاضای این محصولات می شود. این دو مسآله باعث بوجود آمدن ابعاد تازه تری در شیوه های تولید شده است (مهرابی˓ 1387).
از جمله این شیوه ها کشت های گلخانه ای می باشند که با فراهم نمودن شرایط مصنوعی تولید از طریق خنثی کردن عوامل محیطی˓ زمینه های مناسب برای کشت را ایجاد می نماید. کشت های گلخانه ای موجب کاهش هزینه های تولید از جمله نیروی انسانی و نهاده˓ افزایش راندمان عملکرد و تولید خارج از فصل محصولات می شوند( برزگر و الله یاری˓ 1384)
شرکت نیلوفر ‍‍پلاستیک با تولید انواع نایلون های گلخانه ای از جمله  فیلم شفاف حرارتی(گرید نیلوفر) و فیلم حرارتی انتشاری(گرید نیلوفر پلاس) در برآورده نمودن این نیازها پیشگام میباشد.
توسعه کشت های گلخانه ای نه تنها به افزایش تولید در واحد سطح کمک می کند˓ بلکه به بهره وری بیشتر و استفاده بهینه از آب و خاک به ویژه بهره گیری از قطعات کوچک و امکانات موجود در روستاها کمک کرده و این امکان را فراهم می کند تا ضمن ایجاد اشتغال در محیط های روستایی˓ محصولات خارج از فصل و با تنوع بسیار در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.
واحد خدمات کشاورزی  شرکت نیلوفر با مشاوره ی رایگان˓ همراه کشاورزان عزیز˓ قبل˓ حین و پس از برداشت محصولات این عزیزان میباشد.
بر این اساس˓ یکی از گزینه های مناسب به منظور تجاری و رقابتی شدن بخش کشاورزی و حضور فعال آن در بازارهای جهانی˓ توسعه واحدهای تجاری بهره برداری گلخانه ای می باشد.
در این راستا و به منظور ترویج کشت های گلخانه ای˓ در این مطلب سعی شده است به تشریح اصول مدیریت گلخانه ها با تاکید بر نکات فنی سازه و عوامل محیطی پرداخته شود.

موارد فنی قبل از احداث گلخانه

برای حصول موفقیت و افزایش کارایی نهاده ها و بازگشت سرمایه˓ لازم است رعایت اصول فنی قبل از احداث گلخانه مد نظر قرار گیرد. موارد زیر نمونه هایی از این اصول فنی می باشند:

  • حداقل مساحت مفید گلخانه ( پیوسته و زیر پوشش واحد) 3000 مترمربع است.
  • بهتر است طول گلخانه ها به دلیل امکان مقاوم سازی بیشتر سازه و نیز استفاده از تهویه مناسب نسبت به جهت باد غالب منطقه˓ عمود باشد.
  • گلخانه ها در عرض های جغرافیایی پایین تر از 40 درجه شمالی باید در امتداد شمال-جنوب ساخته شوند تا از نور زمستانه به نحو مطلوب استفاده شود. به همین دلیل با توجه به این که ایران در محدوده 27 الی 5/39 درجه شمالی واقع شده است˓ احداث گلخانه در کشور باید در جهت شمالی-جنوبی صورت گیرد.
  • لازم است حداقل فاصله محدوده تاسیسات گلخانه ها با رودخانه و دریا ( عوارض طبیعی ) ˓ دامداری ها و صنایع آلوده کننده ( کارخانه های سیمان˓ آسفالت و…) رعایت شود(جدول 1)

جدول1- رعایت حریم برای ساخت گلخانه نسبت به سایر عوارض طبیعی و مصنوعی

عوارض طبیعی حریم رودخانه 50 متر
حریم دریا 200 متر
عوارض تاسیساتی محدوده دامداری ها و مرغداری ها 50 متر
کارخانه های آلوده کننده کارخانه سیمان˓ سنگ شکنی˓ آسفالت˓ پودرسنگ و… 2000 متر

 

موارد فنی در حین احداث گلخانه

پس از رعایت اصول مربوط به انتخاب مکان احداث گلخانه˓ جهت گلخانه˓ حریم ساخت گلخانه نسبت به عوارض موجود و همچنین احداث ابنیه موردنیاز متناسب با طرح و مساحت گلخانه ( جدول 2 )˓ توجه به اصول فنی زیر در زمان ساخت ضروری می باشد:

  • جنس اسکلت گلخانه باید محکم و ضد زنگ همچون جنس فولادی و گالوانیزه باشد.
  • استفاده از اتصالات پیچ و مهره ای در ساخت و سازه گلخانه الزامی است.
  • سازه باید نسبت به میزان سرعت باد ( حداقل 120 کیلومتر در ساعت )˓ بار برف ( حداقل 50 کیلوگرم در مترمربع ) و بار محصول کشت شده در داخل و بار پوشش مقاومت داشته باشد.
  • ارتفاع گلخانه تا زیر ناودانی باید بیش از 5/3 متر و تا تاج گلخانه حداقل 5/5 متر باشد که بسته به منطقه و نوع کشت متغیر است.
  • حداقل 25 درصد از سطح جانبی گلخانه را بدون احتساب فن و پوشال˓ دریچه های سقفی و جانبی تشکیل می دهد.
  • استفاده از پوشش های پلاستیکی دارای خاصیت ضد اشعه فرابنفش (UV) الزامی است.
  • بهترین موقع کشیدن پلاستیک در روزهای گرم و آفتابی است که پلاستیک نسبتا نرم است و بهتر روی بدنه می ماند و پس از سرد شدن هوا منقبض شده و کاملا محکم می گردد.
  • نصب سیستم کنترل کننده اقلیمی به منظور کنترل حداقل سه عامل: دی اکسید کربن˓ دما و نور ضروری است.
  • برای اجتناب از چکه آب از سقف بایستی قوس و کمان ها به صورت آرک باشد یعنی دیواره جانبی به صورت عمود بر زمین باشد و حالت قوسی نداشته باشد. همچنین از سیم کشی زیر پلاستیک خودداری شود و از پلاستیک های ضدچکه ( آنتی فاگ ) استفاده شود. پوشش پلاستیک درهنگام نصب محکم کشیده شود. لوله های زیر پلاستیک با رنگ سفید رنگ آمیزی و نبایستی گرم شوند.

جدول2- مساحت بناهای موردنیاز متناسب با طرح و مساحت گلخانه

مساحت گلخانه 3000 مترمربع 5000 مترمربع یک هکتار بیشتر از یک هکتار تا 2 هکتار بیشتر از دو هکتار تا سه هکتار
مساحت تاسیسات˓ انباروماشین آلات(مترمربع) حداکثر15 حداکثر20 حداکثر100 حداکثر115 حداکثر130
مساحت سردخانه (مترمربع) حداکثر15 حداکثر25 حداکثر50 حداکثر100 حداکثر150
مساحت دفترکار و ساختمان مدیریتی (مترمربع) حداکثر15 حداکثر20 حداکثر70 حداکثر90 حداکثر110
ساختمان نگهبانی و کارگری(مترمربع) حداکثر15 حداکثر10 حداکثر70 حداکثر70 حداکثر80
سالن سورت و بسته بندی(مترمربع) حداکثر15 حداکثر10 حداکثر50 حداکثر60 حداکثر70
سرویس بهداشتی (مترمربع) حداکثر15 حداکثر5 حداکثر15 حداکثر20 حداکثر25
استخر ذخیره آب (مترمربع) حداکثر150 حداکثر250 حداکثر500مترمکعب در سطح حدود 150تا500مترمربع حداکثر1000 حداکثر1500