حلزون ها
حلزون ها از نرم تنان و آفاتی خاک زی بوده که دارای گونه های مختلفی بوده و در مناطق مرطوب و پاسیو ها و به ویژه گلخانه ها یافت می شوند در این صورت بسیاری از برگ ها و شاخه های جوان به وسیله حلزون صدمه دیده و از بین می روند.بعضی از حلزون ها دارای صدف بوده و به نام صدف داران مشهور هستند، در صورتی که عده ای دیگر لیسک یا راب نامیده شده و دارای صدف های ریزی می باشند که دو گونه معروف آن به نام راب گلخانه ای شناخته شده دارای بدن تیره رنگ و دو نوار تیره در پشت و به طول 4۰-3۰ میلی متر و دیگری راب خانگی که دارای بدن خاکستری، در سبزی کاری ها بیشتر دیده می شوند که فعالیت شبانه داشته و در روز زیر تخته سنگ ها بوده و مسیر حرکت آنها با علامت نقره ای رنگی مشخص می شود. حلزون ها در شهرهای شمالی ایران به حد وفور یافت می شوند.
راب گلخانه ای
طول بدن این حلزون در حداکثر رشد به ۳۰ تا ۴۰ میلی متر می رسد. رنگ آنها خاکستری تیره و دارای چین خوردگی نسبتا کوتاه می باشند. پشت بدن در امتداد گنبد پشتی دو نوار تیره نسبتا واضـح ديـده می شود. این گونه بیشتر در اوایل بهار و به خصوص در پاییز در چمن کاری ها و سبزی کاری ها فراوانند، ولی در گلخانه های مرطوب همه اوقات سال دیده می شوند .تخم ها در دسته های ۷۰ تا ۸۰ عددی گذاشته می شوند. تخم ها سفید شکری و به قطر ۲میلی متر است.
راب خانگی
این گونه در سواحل دریای خزر انتشار دارد. رنگ آن در نواحی ساحلی خاکستری متمایل به قهوه ای و در ارتفاعات چالوس متمایل به زرد است. صدف در این گونه بـه صـورت صـفحه کوچکی است، که قسمت برجسته آن از انتهای گنبد پشتی خارج شده است. اندازه بدن در حالت کشیدگی کامل تا ۱۰۰ میلی متر می رسد. این جانور در منازل فراوان است و به سبزی ها و گل های زینتی صدمه وارد می کند. این جانوران در اواخر بهار و تابستان فعالیت چندانی ندارند و ظاهرا پوره های نسل دوم، حدود شهریور ماه همراه با خنکـی هـوا فعالیـت تغذیه ای خود را شروع می کنند.
راب زرد
دارای بدن صاف به رنگ زرد مایل به سفید یا نخودی رنگ است، طول بدن حدود ۳۰ تا ۶۰ میلی متر است و در روی بدن نوارها و یا نقطه های نامشخص دیده می شود. در این گونه برآمدگی پشتی کوتاه و پخ است. عموما آفت سیب زمینی، کلم، یونجه، شبدر و تعدادی دیگر از گیاهان زراعی هستند. دستجات تخم۵۰-۱۵۰ عددی است، دوره رشدی از تخم تا مرحله بلوغ حدود ۸-۱۲ ماه است. بیشتر در پاییز و بهار فعال است. در کشور ما این گونه فقط از نوار ساحلی دریای خزر گزارش شده است.
حلزون قندهاری
صدف هایی به رنگ خاکستری متمایل به سفید با نوارهای قهوه ای می باشند، این نوارها ابتدا پهن است و هر چه به قله صدف نزدیک می شوند، باریک تر می گردند. ایـن صـدف ها به عرض 12 تا 15 میلی متر و ارتفاع ۷ تا ۹ میلیمتر هستند. تعداد پیچ هر صدف ۵/۵ شمارش شده است. این نرم تـن عـلاوه بر نواحی شمالی کشور، از اطراف تهران، کرج، آذربایجان، خراسان، اصفهان و شیراز گزارش شده است. این جانوران بیشتر از برگ گیاهان یکساله و پوشش گیاهی زیر درختان میوه تغذیه می کنند و در هنگام روز به تعداد زیاد روی تنه درختان استراحت می کنند. به ندرت دیده شده است، که از پوست تنه یا برگ درختان تغذیه نمایند.
حلزون قهوه ای مرکبات
صدف هایی درشت به رنگ قهوه ای متمایل به زرد و دارای پنج نوار قهوه ای تیره در طول مارپیچ است. صدف دارای ۵ پیچ است، پهنای آن حدود ۳۴ میلی متر و ارتفاع آن حدود ۲۳ میلی متـر میباشد. دهانه صدف مدور یا بیضی و به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه است. این نرم تن در سراسر مناطق دریای مازندران وجود دارد و به خزانه های مرکبات و نیز درختان زینتی در پاییز و بهار خسارت می زند.
حلزون قهوه ای بزرگ
رنگ صدف در اصل سفید است و قسمت عمده آن را نوارهای قهوه ای مـواج فـرا گرفته است. دهانه صدف به رنگ سفید یا قهوه ای شفاف است. وجود این حلزون بیشتر در اطراف رودخانه ارس گزارش شده است. این حلزون واجد بزرگترین صدف در ایران است.
حلزون صدف شفاف
این حلزون از خوزستان و جیرفت گزارش شده است و در خزانه مرکبات به خصوص برگ های ریخته شده در پای درختان به وفور دیده می شود. دوره فعالیت آن در اهواز از اواخـر مـهـر تا اوایل اردیبهشت میباشد و با شروع فصل خشکی و گرما، دهانه صدف با ترشحات لزج پوشانده می شود. تخـم ریـزی در اوایل زمستان صورت می گیرد.صدف این نرم تن کوچک و به رنگ شفاف با دیواره های نازک است. برای مبارزه از تهیه طعمه های مسموم از سموم حلزون کش نظیر متالدیید یا مزورول یا سوین و پاشیدن آنها به محل های آلوده روش موثر و قابل توصیه میباشد.
کنه های گیاهی
کنه ها مشکل اساسی در آب و هوای گرم و خشک هستند و به رنگ های سبز روشن تا قرمز با چشـم هـای نامشخص میباشند. آنها با قرار گرفتن در سطح زیرین برگ های پایینی و قدیمی شروع به خوردن آنها کرده و خسارت آنها روی سطح فوقانی برگ ها مشاهده می شود. آلودگی شدید باعث قهوه ای شدن برگ ها و در نهایت از بین رفتن بوته ها می شود. یک راه ساده برای شناسایی کنه ها قرار دادن یک تکه کاغذ سفید زیر سطح برگ و زدن ضربه به برگ است که بعد از کمی انتظار می توان کنه ها را در حال حرکت مشاهده کرد. چندین گونه در گلخانه ها در روی اندام های گیاهی وجود دارند.
کنه دونقطه ای
که موجودات ریز و کوچکی اند به طول 0/5 – 0/3 میلیمتر و رنگ سبز متمایل به زرد با ۲ تا ۴ نقطه سیاه رنگ روی شکم و دارای هشت پا هستند و دارای شاخک و آلپ روی سر و بدن و پایه ی مـودار که تعداد و طرز قرار گرفتن آن در گونه ها مختلف متفاوت بوده و در طول سال فعالیت دارند و محـل تغذيه آن ها به صورت نقاط سبز یا زرد در روی برگ دیده میشود. در مارچوبه زینتی، داوودی، گلایول، پامچال، عشـقه، کاکتوس ها دیده شده اند.
کنه سیکلامن Tavsonemus
این کنه ها به رنگ سبز و زرد بوده و روی شمعدانی و داوودی و بگونیا خسارت زده و باعث ضخیم شدن و تغیییر رنگ در برگ ها می شوند. برای مبارزه با آن باید اول از همه از ورود گیاه آلوده به محل پرورش گل ها جلوگیری کرد. بهترین راه مبارزه با کنـه هـا اسـتفاده از دشمنان طبیعی آنان می باشد. مثلا Phytoseiulus persimilis عمومی ترین کنه شکارگر برای کنه های تار عنکبوتی است. P.macropolis مناسب برای گلخانه های گرمسیری چون که قادر به تحمل شرایط گرم و مرطوب میباشد. کنه های شکارگر باید قبل و بعد از مشاهده اولین علایم آلودگی وارد گلخانه شوند تا به سرعت باعث کنترل آفت شوند و در صورتی که شرایط گل خانه مساعد باشـد. این جانوران می توانند در کنترل موثر باشد. کنه ها به رطوبت زیاد، بسیار حساس می باشند. بدین ترتیب که در رطوبت زیاد مرگ و میر آنها افزایش می یابد بنابراین این آفات در گلخانه های گرم و خشک بیشتر انتشـار دارند. شستن برگ های پایینی با آب در روزهای گرم باعث از بین رفتن شرایط خشک و کنه ها می شود. تخم کنه ها به سموم بسیار مقاوم بوده، ولی لاروها به سهولت با سموم نیکوتین دار از بین می روند. بنابراین بهتر است پس از خروج لاروها از تخم مبادرت به سمپاشی گردد، در این زمینه از روتنون به مقدار یک در هزار بسیار موثر می باشند. با توجه به این که در مبارزه با کنه ها مشکلاتی نظیر مقاومت به سم ها و کنه کش ها وجود دارد هر چند وقت یک بار باید نوع سم را عوض کنیم. از حشره کش های موثر برای کنه ها دیمتوات، پراید، نئورون، آپولو، آمیتـراز، کونفیدور، متاسیستوکس، نیسرون، هگزیتیازوکس، کلروبنزیلات و غیره بوده و به نسبت یک در هزار بسیار موثر می باشد و بهتر است از ترکیبات شیمیایی که ایجاد سوختگی کرده دوز را به حداقل برسانید. ابتدا آزمایش روی یک گیاه و بعـد از اطمینان اقدام اصلی روی گلدان های خود که هر دو هفته یک بار سم پاشی می کنیم.
کنترل بیولوژیک کنه های تارتن
از کنه های تارتن متعلق به خانواده تترانیکیده گونه تترانیکوس اورتیکه از مهمترین آفات محصولات گلخانه ای است که تخم هایش را در سطح گیاهان قرار می دهـد و بعد از این که تخم ها تفریغ و پوره ها خارج می شوند با کلیسرهایشان شروع به تغذیه از شیره گیاهی می کنند و در نتیجه به گیاه خسارت وارد می کنند. یکی از مهمترین دشمنان طبیعی این کنه ها فیتوزئولوس پرسیمیلیس است که پرداتور یا شکارگر بوده و برای کنترل بیولوژیک کنه های تارتن در بسیاری از نقاط دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. در سال ۱۹۶۰ این کنه را از روی یک محموله گل ارکیده که از شیلی به آلمان وارد شده بود شناسایی کردند. سپس به روشهای تکثیر انبوه آن مبادرت ورزیدند و سرانجام در سال ۱۹۹۴در سطحی معادل حدود هشت هزار هکتار از این کنه پرداتور برای کنترل کنه های تارتن استفاده کردند. این شکارگرها را می توان به راحتی بر روی کنه تارتن و روی لوبیا پرورش داد.
آفات ساقه و برگ و جوانه
علاوه بر ملخ ها و شفیره و غیره که در بیرون از گلخانه ایجاد خسارت کرده، بعضی در داخـل گـلخـانـه هـا و آپارتمان ها مثل کرم برگ خوار که لارو آن از برگ استفاده می کند و لارو آنها فعـال بـوده و برگ ها را بـه هـم می چسباند و به گیاهانی مثل عشقه، داوودی و غیره حمله می کنند.
کرم های برگ خوار (مینوز برگ)
مگس های مینوز از جمله آفات مهم محصولات گلخانه ای و گیاهای زینتی هستند. مگس ها متعلـق بـه خانواده آگرومایزید هستند. این حشرات با تغذیه از پارانشیم برگ به مرور با پیشروی در داخل بافت پارانشیمی، شکل هایی به صورت تونل و دالان در برگ به وجود می آورند. این تونل ها در آغاز به صورت سفید یا رنگ روشـن دیده می شوند. برای مبارزه با این آفات می توان با سمومی مانند دیازینون یا مالاتیون و غیره استفاده کرد.
کنترل بیولوژیک مگس های مینور و پروانه ها
تعدادی از مهمترین گونه های آگرومایزید عبارتند از:
- Liriomyza trifolii
- Liriomyza sativae
- Liriomyza bryoniae
در ایران این گونه ها جزء آفات مهم محصولات گلخانه ای و گیاهان زینتی هستند. این مگس به طول حـدود ۲ تا ۳ میلیمتر به رنگ سیاه و دارای لکه های زرد رنگ در روی بدنشان هستند. حشرات کامـل بـا فرو کردن تخم ریز خود به داخل بافت گیاه از ترشحات گیاهی تغذیه می کنند. محل فرو کردن تخـم ريـز عمومـاً بـه صـورت لکه های زرد رنگی در سطح برگ گیاهان دیده می شود. بعد از قرار گرفتن تخم در بافت گیاهی، لارو خارج شده از بافت ایجاد گالری ها یا تونل هایی مارپیچ در سطح برگ گیاهان می کند. ضخامت این گالری هابـا افـزایش انـدازه لارو افزایش پیدا می کند. از مهم ترین دشمنان طبیعی ایـن آفـات، زنبورهای پارازیتویید هستند که بـه صـورت پارازیتویید داخلی یا این دو پارازیتویید و پارازیتویید خارجی یا اگزوپارازیتویید از لاروهای این آفات تغذیه می کنند. از مهم ترین پارازیتوییدها می توان به گونه هایی مثل اپیوس. پالیدوس و داکنوزا.سیبریکا که پارازیتوییـد داخلی هستند و گونه دیگری به نام دیگلیفوس ایسئا که پارازیتویید خارجی است اشاره کرد. پارازیتوییدهای داخلی تخم شان را در داخل بدن لارو میزبان قرار می دهند و حشرات کامل از داخل شفیره میزبان خارج می شوند. بدین صورت که مراحل رشد و نمو لارو پارازیتویید در داخل بدن لارو میزبان طی می شود و وقتی که آفت به مرحله شفیرگی رسید میزبان را می کشد و از داخل شفیره میزبان خارج می شود. پارازیتوئیدهای خارجی تخـم شـان را در مجاورت لارو میزبان در داخل بافت گیاه قرار می دهند. ولی قبل از تخم گذاری تخم ریزشان را به داخل بدن لارو میزبان فرو می کنند و باعث فلج شدن آن می شوند، سپس تخم شان را در کنار بـدن لارو میزبان در داخـل بافـت گیاه قرار می دهند. بعد از مدت حدود ۲ روز لارو خارج می شود و چون لارو میزبان فلج است، نمی تواند از محـل تخم میزبان دور شود و لارو پارازیتویید بعد از خروج از تخم شـروع به تغذیه از لارو آفت می کند. زنبورهای واکتورایسبریکا و اپیوس پالیدوس از خانواده براکونیده پارازیتویید خارجی هستند. این زنبورهـا تـخـم هایشان را در داخل بدن لارو میزبان که در داخل بافت گیاهی است قرار می دهند. زنبورهای پارازیتویید به وسیله ی انـدام هـای حسی (شاخک ها و تخم ریز) میزبان را پیدا می کنند. تعدادی از طریق تخم ریز، و تعدادی از پارازیتوییدها از طریق شاخک میزبان را پیدا می کنند. این زنبورها از طریق شاخک که همانند رادار عمل می کند در سطح برگ گیاهان جستجو می کنند و بافتی را که دارای لارو است را مشخص کرده و سپس لارو میزبان شان را پارازیتـه مـی کنـد. طول عمر حشرات کامل حدود دو هفته است و حدود ۹۰ تخم را در طی این مدت در داخل بدن لاروهای میزبان قرار می دهند. زنبور دیگری که به عنوان دشمن طبیعی مهم این گروه از آفات مطرح است دیگلیفوس ایسئا است که یک پارازیتویید خارجی میباشد که تخم خودش را در مجاورت لارو میزبان قرار می دهد. بعد از حدود دو روز تخم تفریغ می شود و در مدت حدود ۶ روز مراحل لاروی این زنبور کامل می شود و دوره شفیرگی آن حدود ۹ روز طول می کشد، سپس برگ گیاه را سوراخ کرده و از آن خارج می شود. به طور کلی در سال های اخیر توجه زیادی به کنترل بیولوژیک مگس های مینوز خانواده های آگرومایزیده شده است. مخصوصاً در کشورهای اروپایی که آفات محصولات گلخانه ای را با فرآورده های بیولوژیک کنترل می کنند. این آفات رادر سالهای اخیر به وسیله دشمنان طبیعی تحت کنترل در آورده اند. البته تولید دشمنان طبیعی این گروه از آفات نسبتا مشکل است و هزینه بیشتری در مقایسه با تولید دشمنان طبیعی، آفاتی مثل کنه دو نقطه ای و سفید بالک ها دارد.
زنجره ها
حشرات ریزی هستند که از سطح زیرین برگ گیاهان تغذیه کرده و با تغذیه بافت برگ، باعث بروز حالات منقوطی و لکه ای روی برگ میشوند. برای کنترل این آفت میتوان از سموم مالاتیون یا کارباریل استفاده کرد.
تریپس ها
تریپس آفتی است که کنترل آن در گلخانه مشکل میباشد و حشرات بسیار ریزی هستند که قدرت زاد ولد بسیار سریعی دارند و طول آنها بین 0/5 تا 5 میلیمتر ممکن است متغیر باشد و ناقل بیماری های ویروسی زیـادی مانند ویروس لکه ای گوجه فرنگی (TSMV) و یا ویروس لکه نکروز گل حنـا (INSV) هستند. از شیره گیاهی تغذیه می کنند به همین دلیل موجب کندی رشد و تغییر رنگ در گیاهان میباشد و این حشرات ممکن اسـت بـال دار یا بدون بال باشند. عموما چند نسلی هستند و در مناطق سردسیر را بـه صـورت لارو، شفیره و یا جانور کامـل می گذرانند. تریپس ها اغلب گیاه خوارند و آفت گل، برگ، میوه، جوانه و سرشاخه هـای جـوان می باشند. در قسمت زیرین برگ دیده می شوند. آثار تغذیه این حشرات به خصوص روی برگ ها با ایجاد لکه های نقره ای رنگ مشهود است، عده ای از تریپس ها ناقل بیماری های ویروسی هستند. عده ای از تریپس ها از اسپور قارچ ها تغذیه می کنند و بعضی پرداتور کنه های گیاهی هستند. دارای گونه ی متفاوتی هستند مثـل تـریپیس گلایول Simplex taevio thrips که روی آماریلیس زندگی می کند نوع دیگر Helio thrips که با قطعات دهانی روی ساقه را زخـم و شیره آن را می مکند و گاهی برگ ها ضخیم و نوک برگ بر می گردند. تریپس در گیاهانی مثـل بگونیا و کروتـون باعـث خورده شدن سندینه برگ و باقی گذاشتن شبکه سفیدی روی برگ و لکه دار شدن گلبرگ ها می شود. برای مبارزه با تریپس ها در گلخانه از کارت های تله چسباک با رنگ صورتی گرم در اطراف محصـول راهـی برای به دام انداختن آنها است. برای تریپس روش های کنترل بیولوژیکی نیز وجود دارد. وجود شکارگرهایی چون کفشدوزک و کنه های خاکزی باعث کنترل این آفت می شوند. برای مبارزه با تریپس ها از سموم فسفره نظيـر مالاتیون، گوزاتیون و دریس، روتنون به مقدار یک تا دو در هـزار استفاده کرد و در مادری نیز، در محـل هـای پوشیده از حشره کش های دودزا می توان استفاده کرد.
کرم های مفتولی
کرم های مفتولی دارای اندامی نسبتا بلند و باریک بوده و به رنگ قهوه ای روشـن و بـراق هستند، پوست خارجی این حشرات بسیار سخت میباشد. لاروها در خاک باقی مانده و از ریشه هـا، غـده هـا و پیازهای گیاهان مختلف تغذیه می کنند. این کرم ها در خاک گلخانه ها و شاسی ها نیز به وفور یافت شده و خسارات زیادی را در شرایط مساعد گلخانه ها وارد می سازد به منظور پیش گیری از خطرات کـرم هـای مفتـولی در انتخاب خاک گلخانه ها باید دقت لازم را کرد. بدین صورت در صورت مشاهده لارو باید از خاک صرف نظر کرده و یا حداقل با وسایل مختلفی از قبیل سرند کردن و جمع آوری لاروها و یا ضدعفونی کردن خاک از انتشار آنها جلوگیری کرد. در زمین هایی که قبلا این کرم مشاهده شده، به هنگام تهیه زمین، خاک را با یکی از سموم حشره کشی نظیر آلدرین، دی آلدرین و سوین و غیره ضدعفونی کرد. مقدار مورد لزوم از این سموم ۲ تا۳ کیلو در هکتار است.
آركيس ها
که لارو آن ها برگ ها را لول کرده و اندازه آنها کوچک و سبز کم رنگ بوده و از پارانشیم بـرگ تغذیه می کنند.
نماتد ها
نماتد کرمی لوله ای، بدون بند و بسیار کوچک است که به وسیله ی میکروسکوپ قابل رویت بوده و از نظر شکل و ساختار با کرم های حلقوی و کرم های پهن تفاوت دارد. نماتدها بعد از حشرات بزرگترین گروه جانوران هستند تاکنون بیش از ۲۰۰۰ گونه از نماتدها به عنوان پارازیت های گیاهی شناخته شـده انـد، البته برخی از گونه های نماتدهای مفید نیز به عنوان پارازیت برخی قارچ ها و باکتری هـا وجـود دارند که می توان در مبارزه بیولوژیک از آنها استفاده نمود. نماتدهای بیماری زا در اندازه های متفاوت حدود 0/3 تا ۱ میلیمتر هستند. نماتدها شامل انواع کرم های ذره بینی هستند که به دلیل انجام تغذیه درون سلولی سبب شکسته شدن و نفوذپذیری دیواره سلول های گیاهی می شوند. این موجودات عموماً از طریق ریشه ها یا روزنه ها و زخم هـا، بـه داخـل گیاهـان نفـوذ کنند. نماتدهای نر، کرمی شکل و شفاف بوده و در زیر میکروسکوپ قابل رویت هستند و نماتد ماده نیز گلابی شکل بوده و در گونه های مختلف از ۵ تا ۵۰۰ تخم می گذارند.
نماتدها ممکن است از طریق ریشه یا اندام های هوایی باشد. بر روی ریشه ها غده هایی به وجود می آید که این گال ها یا غده ها محتوی نماتدها هستند. بر روی اندام های هوایی نیز نماتدها علامتی مثل پوسیدگی و رشد غیرطبیعی گل ها، پیچیدگی ساقه، کوتولگی می شود. اغلب نماتدها در خاک به سر برده و با تغذیه از باکتری، قارچ و سایر میکروارگانیسم ها و حتی حشرات اثرات مفید و موثری در اکولوژی دارند. گروهی از نماتدها از مخرب ترین عوامل بیماری زای گیاهی هستند. این نماتدها دارای استایلت بوده که در اثر ضربات متعدد استایلت، سلول گیاهمجروح شده و از آن تغذیه می کنند.برخی از نماتد ها روی ریشه بوده و تنها با وارد کردن استالیت خود داخل ریشه از گیاه تغذیه می کنند که به نام نماتدهای پارازیت خارجی میباشند. نماتدهایی ماننـد.Xiphinema spp. و .Longidorus spp از جمله ی نماتدهای این گروه هستند که باعث کوتولگی و کندی رشد در گیاه می شوند. گروهی از نماتدها، پارازیت داخلی بوده و در داخل بافت گیاه مستقر شده که این گروه خود به دو گروه تقسیم می شود. گروهی در داخل بافت، ساکن بوده و پس از ورود تحرکی نداشته، به نام نماتدهای پارازیت داخلی ساکن و گروه دوم در داخل بافت ممکن است با ایجاد تونل و دالان حرکت کرده، به نام نماتدهای پارازیت داخلی مهاجر هستند. معمولاً بدن نماتدهای پارازیت داخلی ساکن در مرحله ای از دوره ی زندگی تغییر شکل داده و متورم شـده که حاوی تخم های نماتد میباشد. نماتدها با تغذیه از ریشه توانایی گیاه را جهت جذب آب و املاح کاهش داده و در صورت افزایش تعداد آنها همراه با تنش های محیطی علائم بیماری در اندام های هوایی بروز می کنند که اغلب شامل پژمردگی، کوتولگی، ضخیم شدن و خوابیدن گیاه و مشابه علائم کـمبـود آب و مواد غذایی است. معمولاً خسارت نماند در مزرعه به صورت لکه ای ظاهر شده و به آهستگی گسترش می یابد. نماتد مولـد زخـم از مهم ترین نماتدهای پارازیت داخلی مهاجر است که موجب تشکیل زخم های فرو رفته و تیره روی ریشه مـی شـود. از جمله میزبان های این نماتد آگلئونما، کالادیوم، کروتون، دراسنا، فيكـوس، انجیری، فیلودندرون، سینگونیوم، شفلرا، پیازی ها و سرخس ها هستند که از طریق زخم های ناشی از تغذیه ی نماتد، قارچ های بیماری زا نیز وارد گیاه شده و پوسیدگی ریشه، پیاز و ریزوم را سبب می شوند. نماتد نقب زن از دیگر نماتدهایی است که زخم و پوسیدگی ریشه ایجاد میکند.
نماتد ریشه گرهی از شناخته شده ترین نماتدهای پارازیت داخلی ساکن است که سه گونه Meloidogyne. arenaria، Meloidogyne incognita و Meloidogyne javanica از عمده ترین آنها بوده که با تزریق هورمون داخل ریشه باعث تشکیل گره و گال به عنوان تنها نشانه های آلودگی هستند. گیاهانی ماننـد شـفلرا کالادیوم، پوتوس، مارانتا، فیلودندرون و سانسوریا از میزبـان هـای نماتد می باشند. در اثر خسارت های وارده، باکتری ها و قارچ ها نیز به ریشه هجوم می آورند. برخی از آنها موجب پوسیدگی مریستم ریشه و برخی پژمردگی آوندی ایجاد می کنند. نماتد قلوه ای و نماتد مرکبات نیز از دیگر نماتدهای پارازیت داخلی ساکن هستند که گال تشکیل نـداده و اندام های هوایی پژمرده می شوند. نماتد قلوه ای عمدتاً در خاک حاوی سیلت فراوان وجود دارد.
کنترل و مدیریت نماتدها
انواع نماتدها می تواند اندام های هوایی، ریشه، پیاز و غده های گیاهان زینتی را آلوده نماید. بهترین راه کنترل نماتدها؛ استفاده از بذر و پیازهای عاری از نماتدها و تناوب آیش و خشک نمـودن محل کاشت، جمع آوری محصول آلوده و معدوم نمودن آنها (آتش زدن) است.
استفاده از مواد شیمیایی
مواد مختلفی در خاک استفاده شده که سطح خاک را با پلاستیک پوشانده (ضدعفونی خاک گلخانه ها با بخار آب یا نماتدکش های رایج مثل متاسدیم، نماگون و غیره) و در اثر تجزیه مواد و آزادسازی گاز، خاک ضدعفونی می شود.
استفاده از ارقام مقاوم
وقتی یک پاتوژن قادر به تولید مثل و جایگزینی در یک گیاه نباشد به عنوان گیاه مقاوم و در صورتی که یک پاتوژن روی یک گیاه مستقر شود ولی خسارت وارده به آن کمتر و قابل اغماض باشد به عنوان گیاه متحمل نامیده میشود. در گیاهان زینتی ارقام مقاوم و متحمل کمتر شناسایی شده است.
استفاده از دما
برای کنترل نماتد ریشه گرهی استفاده از دما از جمله روش های کنترل می باشد. بـه طـور مثال غده های کالادیوم را در آب با دمای ۵۰ درجه ی سانتی گراد به مدت ۱۵ دقیقه قرار می دهند یا ضدعفونی پیاز و یا بذر در دمای ۴۶ درجه سانتی گراد به مدت ۱ساعت می باشد.
آفتاب دهی خاک
فرایندی است که با استفاده از حرارت خورشید آفات موجود در خاک را نابود می کنند.
اصلاح ماده ی آلی خاک
می توان با افزودن کمپوست، کود دامی، کود سبز و دیگر مواد به خاک از خسارت نماتدها جلوگیری نمود. ماده ی آلی توانایی خاک را در جهت نگهداری آب و مواد غذایی افزایش داده و سبب تثبیت بافت خاک می شود که در نتیجه شرایط رشد گیاه فراهم می شود. از سوی دیگر بهبود ماده ی آلی می تواند سبب افزایش دشمنان طبیعی و در نتیجه کنترل جمعیت نماتد شود. هـم چنین از برخی مـواد آلی، گاز و مـواد شیمیایی آزاد شده که برای نماتدها سمیت دارند.
کاهش دمای خاک
در اثر کاهش دمای خاک فعالیت نماتد نیز کاهش یافته و در نتیجه گیاهانی که در ماه های خنک رشد و نمو دارند کمتر آسیب می بینند.
بهداشت و سالم سازی محیط
ریشه های آلوده می توانند ادامه زندگی و بقای نماتد را تضمین کنند. در نتیجه تمام ریشه های به جا مانده را خارج و معدوم کرد. ممکن است در اثر جابه جایی خاک نماتدهای موجود در آن نیز منتقل شوند. پس از استفاده از وسایل باغبانی آنها را شسته و ضدعفونی نمود. در صورت امکـان خـاک را تعویض و از محیط کشت سالم استفاده کرد. معمولاً نشاهای مسن تر، مقاوم تر از نشاهای جوان هستند.
بیماری های گیاهی
هر گونه اختلال در اعمال فیزیولوژیک و یا ایجاد رنگ های مختلف و غیر عادی در گیاهان موجـب بیماری می شود به طور کلی علایم بیماری یا علایم دیگر در گیاهان زینتی به اشکال زیر است:
اتیوله شدن: تغییر رنگ و کم رنگ و گاهی بی رنگ شدن گیاه در اثر کمبود نور را اتیوله شدن می گویند که در اکثر گیاهان زینتی شایع است.
کلروز: تغییر رنگ بر اثر عوامل مثل کمبود مواد غذایی و حمله عوامل بیماری زا که در اکثر موارد با آزمایش روی برگ و یا خاک مشخص می شود.
ملانوز: تولید رنگ قهوه ای و یا تیره که در اندام های گوشتی به وجود می آید.
موزاییک: ایجاد لکه های زرد و یا سبز کم رنگ در متن سبز رنگ در پهنک برگ را موزاییک می گویند.
پژمردگی: که در اثر حمله عوامل بیماری زا به ریشه، طوقه و یا آوندهای گیاه حادث می شود.
ریزش در اندام ها: ریزش در برگ، گل، میوه، جوانه ها و غیره در صورتی که شدید و در اثر عوامل بیماری زا باشد.که البته در برخی موارد به دلیل پیر شدن برگ ها و گل ها به طور طبیعی اتفاق می افتد.
تغییر شکل و رشد غیر طبیعی در گیاه: این تغییر شکل ها ممکن است در برگ، گل ها، میوه و غیره به وجود می آید. به عنوان مثال در پدیده نانیسم گیاه دچار کوتولگی و توقف رشد می شود و در ژیگانتیسم گیاه دچـار رشد بی رویه می گردد. در تاولی شدن پهنک برگ دچار تاول ها و پیچیدگی های غیرطبیعی می شود و در نهایت در گال ها در اثر تحریک سلول ها در ریشه، طوقه و یا اندام های هوایی تولی گال میشود.
شانکر: ایجاد نوعی زخم و در نهایت مرگ بافت چوبی گیاه است که معمولا یک نوع لایه چوب پنبه ای بر روی زخم باعث می شود و محدوده اطراف حاشیه زخم از قسمت سالم جدا شده و مانع از آلودگی قسمت های سالم شود.
گموز: ترشح صمغ یا رزین از بافت های چوبی قسمت های مریض گیاه است.
