۱- طرح گلخانه ای
هر چه سطح مبادله کننده حرارتی گلخانه کمتر باشد، میزان اتلاف گرما و مصرف سوخت کمتر خواهد بود؛ به همین دلیل توصیه می شود که به جای ساخت چندین گلخانه به صورت تک واحدی، آنها را به صورت به هم پیوسته (چندقلو) طراحی نمود؛ در این حالت میزان اتلاف گرما، تا ۲۷٪ قابل کاهش است.گلخانه های پیوسته به وفور در استانهای یزد و اصفهان دیده میشود.
۲ – پوشش گلخانه ای
بیشترین گرمای گلخانه از طریق رسانایی، با هدایت پوشش ها و مقداری نیز از طریق نفوذ تدریجی هوا از درزها و شکاف ها تلف می شود. هر چه میزان هدایت گرمایی پوششی کمتر باشد، میزان اتلاف گرما نیز کمتر خواهد بود.
در استان های یزد و اصفهان که شبها هوا سرد است این اتلاف وجود دارد .گرید نیلوفر پلاس به خاطر داشتن خاصیت IR جلوی این اتلاف را میگیرد.ضریب هدایت گرمایی پلی اتیلن یک لایه و پلی اتیلن دولايه به ترتیب، 76/ 4 و 77 / 2 کیلوکالری بر ساعت است؛ در فیلم های سه لایه نیلوفر پلاستیک این ضریب بیشتر میباشد به همین علت در اکثر استان های ایران مانند یزد، اصفهان، تهران، شیراز و همچنین شهر های شمالی مورد استفاده قرار میگیرند. بنابراین با مقایسه ضریب هدایت گرمایی پلی اتیلن یک لایه و پلی اتیلن دولایه مشاهده می شود که میزان اتلاف گرما از پوشش پلی اتیلن دولایه، ٪40کمتر از پلی اتیلن یک لایه است.
در برخی از مناطق سردسیر ایران مانند مازندران، شیراز و اصفهان بعضی از گلخانه داران یک لایه پلاستیک در ارتفاع ۲-۳ متری از سطح زمین نصب و آن را به عنوان پوشش دولایه تلقی می کنند، در حقیقت این لایه نوعی پرده محافظ حرارتی است و با پوشش دولایه تفاوت دارد و اصولا کارایی پوشش دولایه را در کاهش اتلاف گرما ندارد.
۳ – احداث بادشکن
وجود بادشکن نقش مهمی در کاهش مصرف سوخت دارد. در احداث بادشکن باید از درختان سریع الرشد همیشه سبز استفاده کرد.این کار در شهر های اصفهان، شیراز و یزد انجام میشود.
با توجه به کاهش شدت نور خورشید در زمستان و برای جلوگیری از سایه اندازی درختان بر روی گلخانه، فاصله بادشکن از گلخانه باید 5/ 2 برابر ارتفاع بادشکن باشد. وجود بادشکن می تواند سبب ۵-۱۰ درصد کاهش مصرف سوخت گردد.
۴- استفاده از ترموستات دقیق
در گلخانه ها، از ترموستات برای کنترل دمای گلخانه استفاده می شود که باید دقیق و از حساسیت بالایی برخوردار باشد. برای تعیین میزان دقت ترموستات از اصلاح بار مرده استفاده می شود. فرض کنید ترموستات گلخانه ای بر روی دمای ۲۵ درجه سانتیگراد تنظیم شده باشد. اگر این ترموستات به جای ۲۵ درجه سانتیگراد، در دمای ۲۸ درجه عمل کرده و سیستم حرارتی را خاموش نماید. در این صورت گفته می شود که بار مرده ترموستات، ۳ درجه سانتیگراد است.
حداکثر بار مرده ترموستات، باید ۱ درجه سانتیگراد باشد. اگر بار مرده ترموستات زیاد باشد سبب گرم شدن بیش از حد گلخانه و افزایش مصرف سوخت می گردد، در حالی که این افزایش دما هیچ تأثیر مثبتی در افزایش رشد و عملکرد بوته ها نخواهد داشت.
ترموستات باید در مرکز گلخانه و در ارتفاعی هم سطح گیاه قرار گیرد و با افزایش ارتفاع گیاهان، ترموستات نیز در ارتفاعی بالاتر و هم سطح با بوته ها نصب می شود. ترموستات باید در محفظه ای دریچه دار و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد. برخورد نور مستقیم خورشید به ترموستات، بسبب خاموش شدن سیستم حرارتی در روزهای سرد، ولی آفتابی زمستان می گردد.
توصیه می شود که برای دمای بالاتر و پائین تر از دماهای بحرانی، از آژیر خطر استفاده شود، همچنین استفاده از یک دماسنج حداکثر – حداقل برای آگاهی از حداکثر و حداقل دمای روزانه و تعیین دقت ترموستات ضروری است.
۵- متناسب بودن دمای گلخانه با شدت نور
نور، دما و دی اکسید کربن سه عامل مهم در فتوسنتز هستند و برای آنکه فتوسنتز به حداکثر برسد، باید هر یک از این عوامل در حد بهینه باشد. بنابراین دمای گلخانه نیز باید متناسب با شدت نور تغییر یابد؛ مثلا در روزهای ابری زمستان، که شدت نور گلخانه کاهش می یابد، دمای گلخانه نیز باید کمتر از روزهای آفتابی و پر نور باشد. لذا توصیه می شود که در روزهای ابری، دمای گلخانه ۲-۵ درجه کمتر از دمای گلخانه در روزهای آفتابی و پر نور باشد، زیرا در روزهای ابری، بالا بودن دمای گلخانه تأثیری در افزایش رشد و فتوسنتز گیاهان ندارد و فقط سبب افزایش مصرف سوخت می شود.
۶- استفاده از اتاقک تکثیر
برخی از گیاهان، مانند صیفی جات گلخانه ای، نیاز به پرورش نشا دارند. بعضی از گلخانه داران بذور گیاهان را به طور مستقیم در زمین اصلی کشت می کنند و یا اینکه پس از کشت بذر در جعبه های نشا، آنها را در گلخانه پرورش می دهند که عمل اشتباهی است.زیرا در این روش، گلخانه دار مجبور است کل فضای گلخانه را به خاطر وجود چند جعبه نشا گرم نماید که مستلزم مصرف سوخت زیادی است. بنابراین توصیه می شود که گلخانه داران برای کاهش مصرف سوخت و نظارت بهتر بر پرورش نشا، اتاقک پرورش نشا احداث نمایند تا کلیه عملیات های نگهداری و مراقبت نشا در این اتاقک انجام شود و پس از رسیدن نشا به مرحله 4-5برگی، آنها را به گلخانه و زمین اصلی انتقال داد. این روش سبب کاهش مصرف سوخت می گردد.
۷ – برقراری جریان مداوم هوا در گلخانه
یکی از روش های مناسب برای برقراری جریان مداوم هوا در گلخانه، استفاده از پنکه های افقی برای تولید جریان افقی هوا (HAF) در گلخانه است؛ این عمل سبب یکنواخت تر شدن دمای گلخانه و مانع ایجاد شیب گرمایی می شود. از آنجایی که هوای گرم به سمت بالا حرکت می کند، گرمای زیادی در زیر تاج گلخانه تجمع می یابد. برقراری جریان هوا در داخل گلخانه باعث جلوگیری از تجمع گرما در زیر تاج و کاهش اتلاف گرما می شود؛ همچنین با کاهش تراکم رطوبت بر روی شاخ و برگ ها، سبب کاهش بروز بیماری ها می گردد؛ استفاده از این روش در جلوگیری از شیوع بیماری سفیدک سطحی بسیار مؤثر است.
حداقل سرعت جریان هوا ٪2 و حداکثر آن ۱ متر بر ثانیه است. بنابراین، استفاده از پنکه هایی با قدرت ۷۵ وات و قطر ۴۰-۵۰ سانتیمتر کفایت می کند.
نحوه نصب و جهت قرار دادن پنکه ها در داخل گلخانه بسیار مهم است: در گلخانه های تک واحدی، پنکه ها در دو طرف طول گلخانه نصب می شود و فاصله آنها از دیواره جانبی به اندازه یک چهارم عرض گلخانه است؛ فاصله اولین پنکه تا دیواره پشتی آن 5/ 6-4 متر، فاصله پنکه های بعدی از یکدیگر، ۱۵ متر و فاصله آخرين پنکه از دیواره انتهایی روبروی آن، ۱۲-۱۵ متر است. در گلخانه های به هم پیوسته، پنکه ها در زیر تاج گلخانه (یک دوم عرض هر واحد) نصب می شوند و فواصل پنکه ها از یکدیگر نیز، مانند گلخانه های تک واحدی است.
یکی از خدمات رایگان نیلوفر پلاستیک داشتن تیمی حرفه ای در زمینه ی کشاورزی و سازه ی گلخانه و هرانچه نیاز باشد تا حداکثر بهره وری را برای گلخانه داران ما داشته باشند را در اختیار این عزیزان قرار میدهند.
