عملیات داشت توت فرنگی در گلخانه و مزرعه

۱- مراقبت های لازم بعد از کاشت

در مراحل نگهداری از بوته های توت فرنگی کشت شده، در هر دو روش کشت گلخانه ای و مزرعه ای استفاده از مالچ (خاکپوش) روی بستر کشت، جهت جلوگیری از توسعه آفات و بیماریها و علفهای هرز لازم می باشد.
همچنین پوشاندن خاک به وسیله مالچ های متداول مانند پلی اتیلن، کاه یا خاک اره موجب می شود که میوه در روی بوته با خاک به طور مستقیم تماس نداشته باشد و رطوبت خاک نیز به خوبی حفظ شود. مالچ  پلی اتیلنی بدلیل عدم ایجاد آلودگیهای قارچی و بیماریها که ممکن است از طریق کاه یا خاک اره به بستر کشت منتقل شوند، مناسب تر از سایر مالچ ها میباشند. آبیاری در مزرعه معمولا حداقل هفته ای یک بار و به طریق جوی پشته ای صورت می گیرد، البته آبیاری تحت فشار و قطره ای قابل توصیه میباشد. آبیاری توت فرنگی در گلخانه، هم به شیوه سنتی جوی و پشته و هم به صورت تحت فشار مثلا قطره ای (در زمانی که محیط کشت خاکی باشد) قابل انجام میباشد. در مورد کشت هیدروپونیک توت فرنگی، نحوه مدیریت آب و محلول غذایی بر اساس اصول سیستم هیدروپونیک بوده، تعیین ترکیب محلول غذایی و نحوه و تواتر گردش محلول بر اساس شیوه انتخاب شده در سیستم هیدروپونیک متفاوت میباشد . کنترل به موقع بیماری ها، آفات و علف های هرز، قطع ساقه های رونده در زمان فصل رشد برای جلوگیری از ظریف شدن بوته های مادری و بهبود کیفیت و کمیت تولید میوه از جمله مراقبت های لازم میباشد. شرایط محیطی مناسب عبارتند از: درجه حرارت مطلوب در شبانه روز بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد، رطوبت نسبی بالای ۴۰ درصد، کشت در خاکهای شنی یا رسی شنی با زهکشی مناسب، اسیدیته یا PH خاک در حد ۶ تا ۷، فاصله بوته ها حدود ۴۰ سانتیمتر بصورت جوی و پشته ای و تراکم بوته حدود ۶ بوته در متر مربع. در شرایط مذکور کشت و پرورش توت فرنگی مطلوب و مقاوم به آفات و بیماریها می باشد. حذف دستکها (رانرها)
جهت تقویت میوه دهی بوته ها، استفاده از کودهای کامل (عناصر میکرو و ماکرو) در تغذیه گیاه، انجام آبیاری مناسب (آبیاری قطره ای به منظور کاهش آلودگیها در گلخانه) از دیگر عملیات داشت و مراقبت از بوته های توت فرنگی میباشد. اگرچه توت فرنگی جهت تولید محصول بهتر، دارای نیاز شدت نوری بالاتر نسبت به سایر محصولات سبزی و صیفی گلخانه ای بوده، ولی در طول روز بلند یعنی روزهایی که بیشتر از ۱۳ ساعت نور به آن تابیده شود به جای گلدهی، ساقه خزنده می دهد و باردهی آن کاهش می یابد. در صورت کاشت صحیح و اجرای مراقبت های لازم و انتخاب رقم های مناسب میتوان تا بیست تن در هکتار محصول برداشت کرد. نشاء توت فرنگی بایستی از موسسات و نهالستانهای مورد اطمینان تهیه و دقت نمود که اصالت ژنتیکی آن بر اساس نوع رقم معرفی شده رعایت شده، آلوده به بیماری ها و آفات به ویژه بیماری های ویروسی نباشد.

۲- آفات و بیماریهای مهم توت فرنگی

آفات مهم توت فرنگی: از مهمترین آفات توت فرنگی میتوان به شته، کنه تارتن، سرخرطومی جوانه، زنجره، سن، تریپس، طوقه بر و غیره اشاره نمود.

مشخصات برخی از این آفات و طرق مدیریت و کنترل آنها به شرح ذیل ارائه گردیده است.

سوسک توت فرنگی

سوسک بذر توت فرنگی ، گیاهخوار یا تغذیه کنندگان اختصاصی از بذور می باشند و قادرند به میوه های در حال رسیدن توت فرنگی آسیب بزنند. بستر های توت فرنگی و همچنین علف های هرز در فصل پاییز با حذف بوته های مسن و بقایای گیاهی دیگر تمیز شده، میوه های ناسالم و در حال پوسیدن جمع آوری و حذف شوند. برخی از زنبورهای پارازیت قادر به کنترل این سوسک ها می باشند که با پارازیته کردن تخم ها موجب کاهش جمعیت آن ها می گردند. همچنین استفاده از برخی سموم در خاک (کاربوفان) موجب کنترل لارو این سوسک ها می شوند.

 طوقه خوار توت فرنگی

با ایجاد دالان و آسیب به طوقه موجب ضعيف و خشک شدن بوته های توت فرنگی می شوند. در گونه سوم، لارو، طوقه گیاه را تو خالی می کند، به طوری که قسمتی یا همه گیاه خشک می شود. پس از تفریخ تخم، لاروها بلافاصله به طرف طوقه می خزند و داخل مغز طوقه را سوراخ می کنند. این آفت اساسا به واسطه حمل گیاهان آلوده انتشار می یابد، بنابراین باید در انتقال نشاء دقت نموده و بوته های آلوده را حذف کرد. کشت های جدید و بوته های سالم به ندرت مورد تهاجم قرار می گیرند، بنابراین کشت های آلوده و بوته های وحشی مجاور کشت های جدید را بایستی از بین برد.

شته ریشه توت فرنگی) Aphis forbest )

این شته بیشتر در محل هایی که مورچه ها وجود دارند، فعالیت می کند. مورچه ها از شته ها محافظت کرده و باعث گرایش شته به فعالیت بر روی ریشه های توت فرنگی می شوند. در مقابل مورچه ها بیشتر غذای خود را از شیره گیاهی دفع شده توسط شته ها بدست می آورند. این شته در اطراف طوقه بوته های توت فرنگی زندگی کرده و از ساقه های برگ دار وجوان و جوانه های توسعه یافته زندگی می کند. زمانی که شته ها تکثیر می یابند، توسط مورچه ها شناسایی شده و به قسمت ریشه انتقال می یابند. در اینجا شته ها با مکیدن شیره گیاهی از بافت ریشه تغذیه می کنند، بطوری که بوته توت فرنگی به شدت ضعیف می شود. بوته های مورد تهاجم علائمی از قبیل کاهش رشد، برگ های رنگ پریده و کوچک و میوه های خشک است.
مدیریت: با کنترل مورچه ها از طریق شخم عمیق در ابتدای دوره رشد می توان از جمعیت شته ها کاست. سموم شته کش جمعیت های روی قسمت هوایی گیاه را کاهش می دهند اما بر روی جمعیت های درون خاک و روی ریشه اثر کمی دارند.

کنه تارتن توت فرنگی Tetranychus urticae Spider Mites

کنه تارتن با تغذیه از درون سلول برگ و خالی نمودن محتویات آنها و تخریب سبزینه رشد گیاه را دچار اختلال می کند. در سلول های خسارت دیده در ابتدا نقاط ریز و زرد رنگ ظاهر شده که با افزایش تغذیه مجموع سلولهای آسیب دیده به صورت لکه های زرد رنگ در سطح رو و زیر برگ ظاهر شده و در نهایت به رنگ قهوه ای در می آید. حمله این آفت با زرد شدن و ریزش برگها و میوه همراه است. خسارت کنه عمدتا همراه ایجاد تار است و با ورود گرد و غبار در لابه لای این تارها گیاه غبار آلود می شود و نور کافی جهت فتوسنتز به گیاه نمی رسد. عدم تغذیه گیاه در انتهای فصل گیاه را برای سال بعد دچار مشکل نموده و محصول گیاهی در سال بعد کاهش می یابد.

مدیریت: استفاده از پوشش سبز زیر درختان به عنوان تله، آبیاری بارانی جهت نامساعد نمودن شرایط زندگی برای کنه و آبیاری مرتب مزرعه (افزایش رطوبت) از روشهای موثر در کنترل کنه توت فرنگی هستند. از جمله شیوه های موثر در کنترل کنه تارتن توت فرنگی میتوان به موارد شاخص ذیل اشاره نمود :

1. مبارزه بیولوژیک: در اکوسیستم های زراعی و باغی، کفشدوزک های کنه خوار مثل Stethorus gilvifrons ،  سن شکارگر Orius minotum ، کنه شکارگر Anystis baccarumاز جمعیت بالایی برخوردار هستند، همچنین شکارگر دیگر کنه Typhlodromus kettaehi می باشد که همگی در مبارزه با کنه تارتن توت فرنگی مفید می باشند.
2. مبارزه تلفیقی: در مناطق کوچک مثل منازل حتی المقدور شاخ و برگ را در ابتدای آلودگی با آبپاشی شستشو می دهند. استفاده حداقل و ترجیحا از سمومی که روی شکارگرها حداقل تأثیر را داشته و استفاده از سموم انتخابی با نصف غلظت معمول از روشهای موثر میباشد. بعنوان مثال کنه کش پلیكتران از جمله کنه کشهایی است که نسبت به کنه های شکارگر حداقل تأثیر و خطر را دارد.
3. مبارزه شیمیایی: مشاهده ۵۰ عدد کنه در ۱۰۰ برگ به عنوان آستانه زیان اقتصادی مطرح است و بایستی سمپاشی انجام گیرد. البته در هنگام برداشت محصول، تراکم ۲۰۰ عددی که در ۱۰۰ برگ خطر زیادی ندارد، زیرا جمعیت شکارگرها در آن زمان قابل توجه میباشد. استفاده از سمومی نظیر آبامکتین، فن پیروکسی مایت، آپولو (کلوفنتزین)، سان مایت (پیریدابن) و غیره در مزرعه مفید است.

سطح زیر کشت توت فرنگی در  استانهای کشور

(واحد:هکتار- تن- کیلوگرم در هکتار)